| Ido (Ido) | |||
|---|---|---|---|
| Krea-pe: | Louis Couturat e Louis de Beaufront | ||
| Anua de krea: | 1907 | ||
| Dice-pe: | 100-200 | ||
| Famili: | Ge-face lingua Auxi-lingua | ||
| Ge-regula ex: | Uniono por la Linguo Internaciona Ido (ULI) | ||
| ISO 639-1: | io | ||
| ISO 639-2: | ido | ||
| ISO 639-3: | [1] | ||
| SIL: | ido | ||
| |||
| Vide plus: Lingua | |||
Ido es un internatio auxi-lingua (alo auxlang); qi pa gene face ex Louis Couturat e Louis de Beaufront in 1907.
Historia[]
U Delegati te Adopta de Internatio Auxi-lingua[]
In u komence de hekto anua 20, u nece de un internatio auxi-lingua pa gene pensi ex multi pe, speciali plu skience-pe e plu filosofi-pe. U matematika-pe Leopold Leau pa krea u Delegati te Adopta de Internatio Auxi-lingua tem 17 M1 1091 ko u suporta de multi skience-pe. Tem M5 1907, u Delegati pa mite u cestio a Internatio Asocia de plu Wien Akademia, Association i pa deklara auto no-pote te solve u problema. U delegatio pa krea u ergo-fa, ko Leopold Leau e Louis Couturat iso plu sekretari de komiti.
U grega pa unio in Collège de France tem M10 e pa examina multi projekti de internatio lingua. Solo bi projekti pa es digni: Esperanto e Idiom Neutral. Sed tem ultima di, u Delegati pa elekti "Ido", ex no-ge-ski autori. Ido pa es u kombina de Esperanto e Idiom Neutral.
Evolve[]
U grega de delegati pa decide krea u permane komisio. U-ci komisio sio debe "stude e fixa plu detaila de lingua te adopta". Mu plu membra pa es Louis Couturat, Wilhelm Ostwald, Otto Jespersen, Baudouin de Courtenay e Leopold Leau.
Un Uniono di la Amiki di la Linguo Internaciona pa gene krea. Id pa inklude un akademia e u direkti komiti. Plus, id pa habe u meno jurnali, Progreso ge-krea tem 1908 te publika plu diskusi de Akademia de Ido. U lingua pa prende u nomina "Ido", po Zamenhof pa rejekti panto nomina uti "Esperanto".
U evolve de lingua pa gene kompleti tem 1910 ko publika de plu textu-bibli e diktionaria. U delegati pa disolve tem 31 M7 1910 po funda un Uniono por la linguo internaciona.
Gramatika[]
Artikula[]
Ido ne habe u nedifini artikula. Un defini artikula es la.
- la tablo - u mensa
Plu verba[]
Plu difere verba habe difere fini: plu nomina-verba fini in -o, plu deskribe-verba fini in -a, plu adverba fini in -e, e plu akti-verba fini in -s (excepti u komanda e u basi-forma (infinitive) de plu akti-verba. Pro indika plurali, na muta -o a -i, pro indika akusa-kaso, na adi -n.
Akti-verba[]
|
|
Vice-verba[]
| singulari | plurali | ne-defini | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 1 | 2 | 3 | |||||||||
| famili | formali | an | fe | id | pan sexu | |||||||||
| Esperanto | mi | vi | li | ŝi | ĝi | ri | ni | vi | ili | oni | ||||
| Ido | me | tu | vu | ilu | elu | olu | lu | ni | vi | ili | eli | oli | li | onu |
Loka-verba[]
|
|
|
|
|
Literatura[]
In u komence de hekto anua 20, Ido literatura pa komence brilianta, ma po u kris de 1927-28, Ido movimento pa gene morta duranto plu tem. Makedonia a la Makedoniani es mentio-valu bibli de u-ci epoka. Plus, in u-ci tem pa feno Nova Horizonti, ex J. Barral.
Tem Munda Milita Mo, pa feno Buddho e lua doktrino. In dek-anua 20, plu Katolika Ido-pe pa translati plu bibli de bio de plu hagio-pe. U translati de Esther ex Jean Racine ge-akti ex preka-pe Guignon.
Andres Juste (Belgique) es u maxi ge-ski Ido poesi-pe. Plu hetero poesi-pe es Lui Pasko (Espania), Jules Houillon (France), Gilbert H. Richardson (Ge-Uni Regi Landa) e Jules Gross (France). Ma recento es Heidi Neussner (Deutschland), Friedrich Porzenheim (Deutschland) e Gonçalo Neves (Portugal).
In skience-fikti, na habe La suno di Tiahuanako (1999) e Skandalo en Roseringen (2005) ex G. T. Romanin. Tem 2005, Eduardo A. Rodi (Argentina pa publika La Sucedanto. An pa publika Narkotanti tem 2007. Plus, Jose Cossio Ramírez (Mexiko) pa publiki L' Aventuri dil Amazonia: Unesma Kontakto (2006), e L' Aventuri dil Amazonia II: Gravito Zero (2007). Tem 2006 pa feno GDR 66 ex Robert Pontnau (France).
U maxi gravi grafo-pe tem hekto anua 21 es Brian E. Drake, qi publika mega bibli in Ido.